Στην Καλογρέζα σαν περνάς
Ξέγνοιαστε εσύ διαβάτη,
Με ευλάβεια πρέπει να πατάς,
Γιατί σε τούτα τα ληθάρια
Έπεσαν για τη λευτεριά
22 παλικάρια.
Με ευλάβεια πρέπει να πατάς,
Γιατί σε τούτα τα ληθάρια
Έπεσαν για τη λευτεριά
22 παλικάρια.
Καλογρέζα. Μια ιστορική συνοικία της Αθήνας που κατάφερε να συγκεντρώσει πολλές πρωτιές στον ηρωικό αγώνα κατά του κατακτητή. Εδώ έγινε το πρώτο μεγάλο μπλόκο της Κατοχής στο οποίο για πρώτη φορά κατέβηκε όλη η δύναμη των ντόπιων συνεργατών των κατακτητών. Είναι η πρώτη φορά σε εκτελέσεις που οι οργανώσεις μένουν ακέφαλες από στελέχη. Είναι η γειτονιά που για πρώτη φορά οι δυνάμεις της Χωροφυλακής ακολούθησαν το "γράμμα" της κυβέρνησης Ράλλη και "χτύπησαν" χωρίς γερμανική εντολή. Και τέλος στην περιοχή έχουμε και την πρώτη εκτέλεση της ΟΠΛΑ. Την αρχή της "εκδίκησης" κατά των προδοτών.
Μάρτιο του 1944 αποφασίστηκε να "χτυπηθούν" οι δυο μεγάλοι πόλοι
της Αντίστασης. Η Κοκκινιά και η Καλογρέζα.
Ήξεραν καλά οι Γερμανοί και οι ντόπιοι συνεργάτες τους ότι χτυπώντας
αυτές τις δύο περιοχές θα έπληταν το εργατικό-αγωνιστικό κίνημα. Στην Κοκκινιά
έγινε η πρώτη μεγάλη μάχη που δόθηκε σε πόλη και στην Καλογρέζα το πρώτο μεγάλο
μπλόκο της Κατοχής.
Λίγες μέρες μετά την ηρωική μάχη της Κοκκινιάς αποφασίστηκε σε σύσκεψη στο
Υπουργείο Εσωτερικών η διενέργεια ερευνών και συλλήψεων στην περιοχή της
Καλογρέζας- Ν. Ιωνίας που τότε ήταν ένας δήμος. Εργατούπολη αλλά και
εκκολαπτήριο του ΕΑΜ. Ήταν Τρίτη 14
Μαρτίου 1944 και στη σύσκεψη συμμετείχαν όλες οι δυνάμεις που συνεργάζονταν με
τον κατακτητή. Ο Διευθυντής Συντονισμού Χωροφυλακής Αντισυνταγματάρχης Νικόλαος
Ταρσατόπουλος, ο Αρχηγός της Χωροφυλακής Υποστράτηγος Γκίνης, ο Διευθυντής της
Ειδικής Ασφάλειας Χωροφυλακής Υποστράτηγος Λάμπου, ο Διοικητής των Ταγμάτων
Ασφαλείας Υποστράτηγος Ντερτιλής, ο Γεν. Διευθυντής Χωροφυλακής Υποστράτηγος
Κατσιμπίρης, ο Διευθυντής Χωροφυλακής Συνταγματάρχης Γαλανός κ.α
Όλη η δύναμη της Χωροφυλακής και των Ταγμάτων Ασφαλείας καθώς και όλοι οι
διοικητές τους συμμετέχουν στο μπλόκο. Μεταφέρονται με λεωφορεία ξημερώματα
στην Καλογρέζα και περικυκλώνουν την περιοχή. Ακολουθούν σκηνές πλήρους
τρομοκρατίας του πληθυσμού, με άγριους ξυλοδαρμούς και πλιάτσικο.
Συνελήφθησαν γύρω στα 500 άτομα. 50
παραδόθηκαν στους Γερμανούς και 150 ατόμα οδηγήθηκαν στην Ειδική Ασφάλεια. 22
εκτελέστηκαν επιτόπου. Ήταν όλα μέλη και στελέχη της εργατικής ΕΠΟΝ, στελέχη
της Δεύτερης Ταξιαρχίας. Οι οργανώσεις είχαν δύναμη αλλά έμειναν ακέφαλες από
στελέχη. Η Ν. Ιωνία πλήρωσε την πρωτοπορία της στον αγώνα. Έτσι αποφασίστηκε
από το Σώμα Στρατού να σταλεί ένα σύνολο από τολμηρούς αγωνιστές στην περιοχή
για να αναζωογονήσουν το κίνημα. Κάπως έτσι έστειλαν το Βασίλη Γρατσία, το
Βύρωνα Βερνέζη, τον Περικλή Δημητριάδη, τη Φώφη Λαζάρου και άλλους τολμηρούς
αγωνιστές.
Στη Ν.Ιωνία λίγους μήνες νωρίτερα είχαμε και την πρώτη εκτέλεση της
ΟΠΛΑ. Όλα ξεκίνησαν τον Αύγουστο του 1943 με την απεργία των
τροχιοδρομικών. Οι Γερμανοί συνέλαβαν 50 άτομα. Ακολούθησε το πρώτο μεγάλο
σαμποτάζ του ΕΛΑΣ Αθήνας στο αμαξοστάσιο της Καλλιθέας με την καταστροφή 93
βαγονιών. Οι Γερμανοί απειλούσαν να εκτελέσουν τους τροχιοδρομικούς. 2 Σεπτεμβρίου του 1943 1500 ανθρακωρύχοι μαζί
με κατοίκους πήγαν αποφασισμένοι στο αστυνομικό τμήμα Ν. Ιωνίας να
απελευθερώσουν τους τροχιοδρομικούς. Στη συμβολή της λεωφόρου Ηρακλείου με
τη Μικράς Ασίας, ο Ταγματάρχης
Χωροφυλακής Δημήτριος Αλεξόπουλος έδωσε εντολή και οι χωροφύλακες πυροβόλησαν τραυματίζοντας έξι και σκοτώνοντας τρεις
ανθρακωρύχους απ την Καλογρέζα, τον Παναγιώτη Κούτρα, τον Γεράσιμο Κεραμιδά και
τον Παναγιώτη Γεωργίου . Για πρώτη φορά χωροφύλακες χτυπούν το πλήθος
ΧΩΡΙΣ γερμανική ή ιταλική εντολή. Τηρούσαν για πρώτη φορά τις γραμμές της
κυβέρνησης Ράλλη.
Η 8η Αχτίδα της ΚΟΑ
αποφάσισε να "τιμωρήσει" αυτό το έγκλημα. Έτσι η ΟΠΛΑ επέλεξε μια
σημαδιακή ημερομηνία, την δεύτερη επέτειο ίδρυσης του ΕΑΜ στις 27 Σεπτεμβρίου και
εκτέλεσε τον ταγματάρχη Χωροφυλακής Δημήτρη Αλεξόπουλο. Είναι η πρώτη εκτέλεση
της ΟΠΛΑ στην Αθήνα και η αρχή της εκδίκησης. Η Αθήνα απ την επόμενη μέρα
γεμίζει συνθήματα του ΕΑΜ που γνωστοποιούν την πράξη αυτή και προειδοποιούν ότι
αυτό θα είναι μόνο η αρχή.
