Μια ανατίναξη με πολλά ΑΝ

Ήταν ανήμερα Χριστούγεννα του 1944. Το ξενοδοχείο ήταν ζωσμένο με εκρηκτικά. Το αυτοκίνητο με την ηλεκτρογεννήτρια έτοιμο. Η προσπάθεια είχε φτάσει στο τέλος.

Ο κύριος όγκος  του ΕΛΑΣ με εμπειροπόλεμους μαχητές ήταν στην επαρχία περιμένοντας μάταια για πολύ καιρό μια διαταγή καθόδου στην Αθήνα. 20 Δεκεμβρίου φθάνει όντως διαταγή στο διοικητή του τάγματος Μηχανικών Ολύμπου Αντώνη Βρατσάνο απ την ΚΕ του κόμματος να σταλεί στην Αθήνα ομάδα έμπειρων δυναμιτιστών στην Αθήνα για σοβαρή αποστολή-σαμποτάζ, χωρίς περισσότερες λεπτομέρειες. Μια ομάδα λοιπόν έμπειρων δυναμιτιστών με στρατιωτικό διοικητή το Χρήστο Χολέβα και καπετάνιο το Γιάννη Ντούρα ξεκίνησαν για την Αθήνα. Στην Αθήνα είχε ήδη αρχίσει η κινητοποίηση. Η οργάνωση της επιχείρησης ανατέθηκε στο Σπύρο Καλοδίκη που με τη σειρά του κινητοποίησε τις Αχτίδες και έμπιστους αγωνιστές συγκεντρώνοντας πάνω από 80 άτομα(o Νίκος Κυριακίδης μιλάει για 150).
Στόχος ήταν η ανατίναξη του «απόρθητου» ξενοδοχείου της Μ. Βρετανίας. Στρατηγείο της ελληνικής κυβέρνησης την περίοδο 1940-41 που στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε απ τις αρχές κατοχής. Μετά την Απελευθέρωση φιλοξενούσε τα μέλη της προσωρινής κυβέρνησης με τις οικογένειές τους καθώς και την ηγεσία του βρετανικού εκστρατευτικού σώματος. Στο ξενοδοχείο είχαν εγκατασταθεί όλοι οι πρωταγωνιστές των γεγονότων, ο Σκόμπι, ο Παπανδρέου,ο Πλαστήρας, Άγγλοι και Αμερικανοί επιχειρηματίες,  δημοσιογράφοι, διπλωμάτες κτλ.  Απ τις 10 Δεκεμβρίου τα μέτρα ασφαλείας έγιναν ακόμα πιο αυστηρά εξαιτίας μιας οβίδας που κατέληξε σε διαμέρισμα του 6ου ορόφου  που διέμενε ο Σκόμπι.
Αφού οι μάχες μαίνονταν στην Αθήνα και το απόρθητο ξενοδοχείο βρισκόταν όντως στο στόμα του λύκου η προσέγγιση του στόχου αποφασίστηκε να γίνει από τους υπονόμους. Τα σχέδια τα πήρε ο ΕΛΑΣ απ τον Ευγένιο Καστραβέλη πολιτικό μηχανικό του Δήμου Αθηναίων. Αρχικά επέλεξαν τη υπόγεια διαδρομή απ” το Μοναστηράκι. Το σχέδιο όμως άλλαξε γιατί έπεσαν πάνω σε μια βρετανική περίπολο. “Ετσι  μ” ένα τόνο εκρηκτικά, εκρηκτικούς πυροδοτικούς μηχανισμούς και καλώδια πυροδότησης οι δυναμιτιστές και  οι αντάρτες ανάμεσά τους ο λόχος Μηχανικού της ΙΙ Μεραρχίας, οι οργανωμένοι στην 4η ΚΟΒΑ Μεταξουργείου, σπουδαστές του Λόχου Λόρδος Μπάϋρον και αρκετοί άοπλοι,  με πολύ κουράγιο και αγωνία ξεκίνησαν την επιχείρηση. Ένα ζήτημα είναι από που ξεκίνησαν. Ο Ν. Κυριακίδης λέει ότι μπήκαν από φρεάτιο της Λένορμαν. Μαρτυρίες όμως άλλων μαχητών αναφέρουν ότι μπήκαν από φρεάτιο κοντά στις φυλακές Χατζηκώστα στην Πειραιώς.
Από κει αρχίζει ο Γολγοθάς. Μια πορεία ατέλειωτων ωρών στους υπονόμους με νερά, ακαθαρσίες, στενά σημεία που πήγαιναν μπουσουλώντας, πολλές διακλαδώσεις, αποπνικτική ατμόσφαιρα και δυσφορία. Κατάκοποι κι εξασθενημένοι. Ζωντανοί νεκροί. Από πάνω περνούσαν οι αγγλικές περίπολοι. Ούτε κουβέντα δεν ακουγόταν. Μικρές φάλαγγες και φως από κλεφτοφάναρα. Οι συνεννοήσεις γίνονταν μόνο με χειρονομίες.   Μετά από ατέλειωτες ώρες και πολλές δυσκολίες έφτασαν στο σημείο που έδειχναν οι χάρτες. Στα θεμέλια του ξενοδοχείου. Τοποθέτησαν τα κιβώτια το ένα πάνω στο άλλο και συνέδεσαν το μηχανισμό. Η πυροδότηση θα γινόταν από μακριά. Ο Μπάμπης Γρηγοριάδης , γραμματέας της 6ης Αχτίδας έδωσε εντολή να γίνει ο τελευταίος έλεγχος της συνδεσμολογίας. Η επιχείρηση είχε 90% επιτυχία. Απέμενε η τελική διαταγή.  Γολγοθάς και η επιστροφή όμως. Τουλάχιστον υπήρχε πια η ηθική ικανοποίηση ότι τα κατάφεραν. Οι άνθρωποι που το βίωσαν αυτό και είναι εν ζωή θυμούνται ακόμα την αίσθηση του καθαρού αέρα μόλις βγήκαν από τους υπονόμους. «Σα να βγαίνεις από τάφο».
Ήταν ανήμερα Χριστούγεννα του 1944. Το ξενοδοχείο ήταν ζωσμένο με εκρηκτικά. Το αυτοκίνητο με την ηλεκτρογεννήτρια έτοιμο. Η προσπάθεια είχε φτάσει το τέλος. Ένα τράβηγμα στο μοχλό. Και τότε έρχεται ο Σπ. Καλοδίκης να ανακοινώσει ότι η ανατίναξη ματαιώνεται. Εντολή απ το Αρχηγείο. Ο Τσώρτσιλ με τον Ήντεν και το Μακμίλαν ήρθαν στην Αθήνα για διαπραγματεύσεις. Κι εκεί όπως ήταν αναμενόμενο ξεσπάει η αγανάκτηση και η απογοήτευση. Μια τεράστια προσπάθεια πήγε χαμένη. Τα γιατί χωρίς απάντηση. Τα εκρηκτικά λίγο αργότερα εξουδετερώθηκαν από το προσωπικό του αγγλικού Μηχανικού.
Την ίδια ώρα ο Τσώρτσιλ προσγειωνόταν στην Αθήνα. Η διαδρομή προς το κέντρο της πόλης θεωρήθηκε επικίνδυνη γι αυτό και επιλέχθηκε η διαμονή των «συμμάχων» να γίνει στο Φάληρο στο θωρηκτό Ajax.
Έτσι λοιπόν η διάσκεψη στο Υπουργείο Εξωτερικών την επόμενη μέρα έγινε κάτω από τη σκιά της δολιοφθοράς που θεωρήθηκε ως απόπειρα κατά του Τσώτσιλ ενώ «υπό το φως  των λυχνιών και υπό τους ήχους των κανονιών» παρουσία και της ελληνικής ηγεσίας ξεκίνησαν οι αλληλοκατηγορίες ως προς τις προθέσεις. Και μέσα σ” όλο αυτό η αντικομμουνιστική προπαγάνδα μέσω της εφημερίδας «ΕΛΛΑΣ» έκανε λόγο για συνεργασία των Κομμουνιστών με τους Γερμανούς για την ανατίναξη.

Προφανώς, στόχος δεν ήταν ο Τσώρτσιλ. Εκείνος ήρθε στην Αθήνα των μαχών με το προφίλ του ειρηνοποιού. Έπρεπε λίγο αργότερα να εμφανιστεί στη Διάσκεψη της Γιάλτας χωρίς το «αγκάθι» της Ελλάδας.  Το ΚΚΕ θα βαρυνόταν με το θάνατο του πατέρα της νίκης;  Άρα αν στόχος δεν ήταν ο Τσώρτσιλ, στόχος ήταν το ξενοδοχείο σύμβολο της αστικής τάξης;  Απ την άλλη μεριά ήταν γνωστό ότι στο ξενοδοχείο εκτός απ την ελληνική και αγγλική πολιτική ηγεσία έμενε και ο Γ. Ποπώφ, επικεφαλής της σοβιετικής στρατιωτικής αποστολής καθώς κι άλλες διπλωματικές αντιπροσωπείες. Ήταν σε θέση ο ΕΛΑΣ και κατ επέκτασιν το ΚΚΕ να αναλάβει μια τέτοια ευθύνη και να αντιμετωπίσει όλες τις ανεξέλεγκτες καταστάσεις που θα ακολουθούσαν; Η Αγγλία παράλληλα ήταν ισχυρό μέλος της αντιχιτλερικής συμμαχίας. Δυο μήνες μετά την απελευθέρωση θα προκαλούσαμε τέτοιο πλήγμα σε… «συμμάχους» άσχετα αν τα γεγονότα είχαν ήδη οδηγήσει στα όπλα;
Άρα ένα  καλό ερώτημα είναι όχι γιατί ματαιώθηκε η ανατίναξη αλλά γιατί δόθηκε η αρχική εντολή…